PHƯƠNG TRÌNH ĐIỆN LI KH2PO4

KH₂PO₄ không chỉ đơn thuần là một muối tan, đây là một hệ điện li đặc biệt có khả năng phân li theo nhiều nấc. Chính sự phức tạp đầy thú vị này thường khiến không ít học sinh cảm thấy "choáng váng" khi được yêu cầu viết phương trình điện li KH₂PO₄. Đừng lo lắng, bài viết này sẽ giúp bạn giải quyết vấn đề một cách nhẹ nhàng.

Tổng Quan Về KH₂PO₄

KH₂PO₄ (kali dihydrogen phosphate) là một muối axit tồn tại ở dạng tinh thể rắn, không màu và tan tốt trong nước, tạo dung dịch có tính axit yếu.

Phương Trình Điện Li Của KH₂PO₄

Khi hòa tan trong nước, KH₂PO₄ phân li tạo ra các ion. Quá trình điện li diễn ra theo hai giai đoạn chính như sau:

Giai Đoạn 1: Phân Li Hoàn Toàn

Đây là dạng phổ biến nhất mà đa số bài tập hóa học cơ bản yêu cầu. Trong trường hợp không có yêu cầu gì đặc biệt, bạn chỉ cần trình bày phương trình như sau: 

KH_2​PO₄​ → K⁺ + H₂​PO₄⁻

Ở giai đoạn này, KH₂PO₄ là một muối của kim loại kiềm (K) nên nó sẽ phân li hoàn toàn thành ion K⁺ và ion H₂PO₄⁻ trong dung dịch.​ 

Giai Đoạn 2: Phân Li Ion H₂PO₄⁻

Ion H₂PO₄⁻ là một axit yếu, có khả năng phân li tiếp trong dung dịch theo hai nấc như sau:

Nấc 1: H₂​PO₄⁻​ ⇌ H⁺ + HPO₄²⁻

Nấc 2: HPO₄²⁻​⇌ H⁺ + PO₄³⁻

Đây là nấc phân li yếu nhất trong chuỗi, xảy ra với mức độ rất nhỏ vì PO₄³⁻ là một base yếu rất khó tồn tại trong môi trường nước thông thường.

Điều thú vị hơn, ion H₂PO₄⁻ là một ion lưỡng tính, nghĩa là nó có thể hoạt động như một axit (cho proton H⁺) và cũng có thể hoạt động như một bazơ (nhận proton H⁺) trong các phản ứng hóa học. 

​Tùy vào pH môi trường mà các ion sẽ chiếm ưu thế khác nhau:

Trong môi trường axit:

H₂PO₄⁻ có xu hướng nhận thêm H⁺ để tạo thành axit H₃PO₄:

H₂PO₄⁻​ + H⁺ ⇌ H₃PO₄

Tuy nhiên, cân bằng này xảy ra rất yếu vì H₃PO₄ là một axit mạnh hơn H₂PO₄⁻  nên ít tồn tại ổn định trong môi trường có nhiều H⁺.

Trong môi trường bazơ hoặc trung tính:

H₂PO₄⁻ có thể mất thêm 1 H⁺ và tiếp tục phân li thành ion HPO₄²⁻:

H₂PO₄⁻ ​⇌ H⁺ + HPO₄²⁻

Phản ứng này dễ xảy ra hơn và là cơ sở để KH₂PO₄ tham gia vào các hệ đệm trong hóa học sinh học và môi trường.

Hiểu được phương trình điện li và các cân bằng xảy ra với KH₂PO₄ sẽ giúp bạn nắm vững kiến thức về muối axit, dung dịch đệm, cũng như vận dụng tốt trong học tập và thực tiễn.​

Nếu bạn đang cảm thấy môn Hóa quá khó để tự học, đừng ngần "tâm sự" với The TutorX. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ gia sư chất lượng cao cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 với phương pháp học cá nhân hóa, giúp từng em tiến bộ theo đúng năng lực và mục tiêu học tập của mình.